I. THOÁI HOÁ KHỚP GỐI LÀ GÌ?
Sự thoái hoá khớp gối là quá trình biến đổi của sụn khớp và xương dưới sụn, từ đó hình thành các gai xương, dẫn đến biến dạng của khớp. Ngoài ra, có thể xuất hiện tổn thương của các cấu trúc bên trong khớp như màng hoạt dịch, dây chằng và sụn chêm.
II. NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN THOÁI HOÁ KHỚP GỐI
Nguyên nhân phổ biến nhất của thoái hóa sụn khớp gối là do tuổi tác. Chính vì khả năng tự chữa lành của sụn giảm dần theo thời gian nên hầu hết mọi người khi lớn tuổi đều sẽ bị thoái hóa khớp. Tuy nhiên, có một số yếu tố khiến khớp bị thoái hóa ở độ tuổi sớm hơn, đó là:
1. Cân nặng
Khi cơ thể bạn bị thừa cân – béo phì, tải trọng lớn sẽ làm tăng áp lực lên tất cả các khớp, đặc biệt là đầu gối. Nghiên cứu cho thấy mỗi khi bạn tăng 0,45kg cân nặng thì sẽ đồng thời làm tăng 1,35 – 1,8kg trọng lượng trên đầu gối.
2. Di truyền
Yếu tố này bao gồm các đột biến di truyền (khiến một người có nhiều khả năng bị viêm xương khớp ở đầu gối dù tuổi còn trẻ) và hình dạng bất thường của xương bao quanh khớp gối (khiến sụn khớp dễ bị thoái hóa sớm).
3. Giới tính
Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nhiều khả năng bị thoái hóa ở khớp gối hơn nam giới.
4. Chấn thương vùng gối lặp đi lặp lại
Những người thường xuyên thực hiện các động tác gây áp lực cho khớp, chẳng hạn như quỳ, ngồi xổm hoặc nâng vật nặng (25kg trở lên), có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn.
5. Vận động viên thể thao
Những người chơi bóng đá, quần vợt, điền kinh – các bộ môn đòi hỏi vận động khớp gối nhiều – có nguy cơ cao bị suy yếu khớp gối. Nguy cơ này sẽ cao hơn nữa nếu vận động viên gặp phải chấn thương trong lúc tập luyện.
6. Một số bệnh cơ xương khớp khác
Những người bị viêm khớp dạng thấp – loại viêm khớp phổ biến thứ hai – có nhiều khả năng cũng bị thoái hóa khớp. Bên cạnh đó, các bệnh nhân bị một số rối loạn chuyển hóa, chẳng hạn như thừa sắt hoặc dư thừa hormone tăng trưởng, cũng dễ mắc bệnh thoái hóa khớp.
III. TRIỆU CHỨNG CHO THẤY KHỚP GỐI BỊ THOÁI HOÁ
Giai đoạn 1
Sụn khớp gối bị thoái hóa giai đoạn 1 thường không có biểu hiện rõ ràng. Người bệnh sẽ không cảm thấy đau hoặc khó chịu do sự mài mòn xảy ra giữa các thành phần của khớp là không đáng kể.
Giai đoạn 2
Đây được coi là giai đoạn nhẹ của bệnh. Lúc này, chụp X-quang khớp gối sẽ thấy không gian giữa các xương chưa bị thu hẹp, và các xương không bị cọ xát với nhau. Đồng thời, chất lỏng hoạt dịch được duy trì đủ để khớp vận động bình thường.
Tuy nhiên, đây là thời kỳ mà người bệnh có thể bắt gặp các triệu chứng đầu tiên: đau sau một ngày dài đi bộ hoặc chạy, cứng khớp nhiều hơn khi không cử động trong vài giờ hoặc đau khi quỳ/cúi.
Giai đoạn 3
Giai đoạn 3 của thoái hóa khớp được phân loại là “thoái hóa khớp mức độ trung bình”. Trong giai đoạn này, sụn giữa các xương có dấu hiệu tổn thương rõ ràng, và không gian giữa các xương bắt đầu thu hẹp lại. Những người bị thoái hóa sụn khớp gối giai đoạn 3 có khả năng bị đau thường xuyên khi đi bộ, chạy, cúi, quỳ. Họ cũng có thể bị cứng khớp sau khi ngồi trong thời gian dài hoặc thức dậy vào buổi sáng. Trong khi đó, hiện tượng sưng khớp sẽ xuất hiện nếu người bệnh cử động liên tục trong thời gian dài.
Giai đoạn 4
Giai đoạn 4 thoái hóa khớp được coi là “nghiêm trọng”. Khi bệnh đã tiến triển đến thời kỳ này, bệnh nhân sẽ cảm thấy rất đau và khó chịu mỗi khi đi bộ hoặc cử động khớp. Đó là do không gian giữa các xương bị giảm đáng kể – sụn hầu như không còn nguyên vẹn, khiến khớp bị cứng và đôi lúc trở nên bất động. Lượng chất lỏng hoạt dịch cũng ít đi và không còn đảm nhận được nhiệm vụ giảm ma sát giữa các bộ phận chuyển động của khớp.
IV. CHẨN ĐOÁN THOÁI HOÁ KHỚP GỐI
1. Tiêu chuẩn chẩn đoán khớp gối theo ACR
ACR là tên viết tắt của Hội thấp khớp học Hoa Kỳ (American College of Rheumatology).
Các triệu chứng của thoái hóa khớp gối
ACR đề ra 5 triệu chứng cơ bản như sau:
• (1) Có gai xương ở rìa khớp (trên phim chụp Xquang);
• (2) Dịch khớp là chất dịch đã bị thoái hóa;
• (3) Bệnh nhân là người trên 38 tuổi;
• (4) Bệnh nhân có triệu chứng cứng khớp không quá 30 phút;
• (5) Khi cử động khớp có triệu chứng lục khục.
Một số triệu chứng khác:
• (6) Tràn dịch khớp gối
• (7) Đầu gối bị biến dạng: do các gai xương gây ra hoặc do trục khớp gối bị lệch.
Các chuyên gia ACR cho rằng, bệnh nhân đã bị mắc thoái hóa khớp gối khi có các yếu tố:
• (1), (2), (3), (4);
• Hoặc (1), (2), (5);
• Hoặc (1), (4), (5).
2. Phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh
Bệnh nhân có triệu chứng của thoái hóa khớp cũng cần phải thực hiện một số siêu âm, chụp X-quang, chụp MRI,... Qua các hình ảnh đó, bác sĩ sẽ xem xét và dễ dàng đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.Chụp X-quangHình ảnh X-quang thoái hóa khớp gối sẽ cho thấy những biểu hiện rõ ràng. Thoái hóa khớp gối trải qua 4 giai đoạn:
• Giai đoạn 1: Khe khớp gần như bình thường, có thể có gai xương nhỏ
• Giai đoạn 2: Có hiện tượng hẹp khe khớp nhẹ, có gai xương nhỏ
• Giai đoạn 3: Hẹp khe khớp rõ, đặc xương dưới sụn, nhiều gai xương kích thước khác nhau, đầu xương có thể bị biến dạng
• Giai đoạn 4: Hẹp khe khớp nhiều (thậm chí có thể hẹp toàn bộ khe khớp), đặc xương dưới sụn, gai xương kích thước lớn, đầu xương bị biến dạng rõ
Siêu âm khớp Qua hình ảnh siêu âm khớp gối, bác sĩ chuyên khoa sẽ dễ dàng nhận biết được sụn khớp gối đang gặp phải tình trạng gì. Một số triệu chứng thấy được qua các hình ảnh siêu âm khớp gối đó là:
• Tràn dịch khớp;
• Gai xương;
• Hẹp khe khớp;
• Độ dày của sụn khớp;
• Những mảnh sụn thoái hóa bong vào trong ổ khớp;
• Màng hoạt dịch khớp đang ở tình trạng ra sao.
Hình ảnh MRI, đây là một phương pháp chụp hình cộng hưởng từ. Qua các hình ảnh thu được, bác sĩ dễ dàng quan sát và phát hiện ra những tổn thương ở màng hoạt dịch, dây chằng và sụn khớp. Nội soi khớp, đây là một phương pháp giúp các bác sĩ trực tiếp quan sát những tổn thương do thoái hóa của sụn khớp. Phương pháp này không những giúp bác sĩ đánh giá mức độ thoái hóa của khớp gối mà còn là một biện pháp điều trị để cắt lọc các tổ chức viêm thoái hoá trong khớp.
V. Các biện pháp điều trị thoái hóa khớp gối
Trên cơ sở chẩn đoán thoái hóa khớp gối, tùy vào mức độ bệnh để có phương pháp điều trị thích hợp.
1. Tập thể dục và thiết lập chế độ ăn lành mạnh
Bệnh nhân cần thực hiện các biện pháp sau: nghỉ ngơi đủ, tập luyện theo phương pháp chính xác để tránh cứng khớp và suy giảm cơ bắp, duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, cung cấp canxi và khoáng chất đầy đủ. Thực hiện đều đặn các bài tập có thể giúp cải thiện linh hoạt của các cơ xung quanh đầu gối, đồng thời tăng cường sự ổn định của khớp và giảm đau.
2. Giảm cân
Đối với những người bệnh thừa cân hoặc béo phì, cần thực hiện tư vấn và điều trị giảm cân để giảm áp lực lên khớp gối, đồng thời cải thiện tình trạng đau do viêm khớp gây ra.
3. Dùng thuốc giảm đau, chống viêm
Các loại thuốc điều trị thoái hóa khớp gối không kê đơn như acetaminophen, ibuprofen, naproxen natri... giúp giảm đau hiệu quả, tuy nhiên chỉ nên sử dụng trong khoảng tối đa 10 ngày để tránh tác dụng phụ. Nếu sau 10 ngày sử dụng mà không có hiệu quả, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được kê đơn thuốc chống viêm phù hợp.
Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng thuốc bôi ngoài da, thuốc chống thoái hóa khớp tác dụng chậm hoặc bài thuốc dân gian từ ngải cứu, lá lốt… để giảm đau và làm chậm quá trình phát triển bệnh.
4. Tiêm chất nhờn vào khớp gối
Tiêm Corticosteroid hoặc Acid hyaluronic có tác dụng như một chất lỏng bôi trơn cho các khớp, giảm sưng đau và cứng khớp hiệu quả.
Bs. Nguyễn Thu Hà thực hiện phương pháp tiêm chất nhờn nội khớp tại PK
5. Vật lý trị liệu
Việc thực hiện các bài tập vật lý trị liệu có thể rất hữu ích giúp giảm đau, tăng cường cơ bắp và tăng độ linh hoạt của khớp. Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn một trong 2 phương pháp vật lý trị liệu là chủ động hoặc thụ động. Ngoài ra, bệnh nhân cũng được chỉ dẫn cách thực hiện các hoạt động hàng ngày như làm việc nhà để giảm thiểu đau nhức khớp.
Siêu âm trị liệu điều trị tràn dịch khớp gối do thoái hoá khớp gối tại khoa Đông y Phòng khám Đa khoa Anh Dũng
6. Phẫu thuật/ thay khớp gối
Khi các phương pháp điều trị khác không mang lại kết quả, bác sĩ có thể quyết định phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật thường được áp dụng điều trị cho bệnh nhân được chẩn đoán thoái hóa khớp gối bao gồm:
• Nội soi khớp: Thường được áp dụng cho bệnh nhân dưới 55 tuổi để loại bỏ sụn hỏng, sửa chữa dây chằng bị lỏng và làm sạch bề mặt xương.
• Phẫu thuật cắt xương: Phương pháp này được thực hiện để điều chỉnh hình dạng xương, nhằm cải thiện sự ổn định của khớp gối. Tuy nhiên, giải pháp này không giải quyết vấn đề thoái hóa sụn khớp gối và có thể cần các cuộc phẫu thuật bổ sung trong tương lai.
• Phẫu thuật thay khớp hoặc tạo hình khớp: Những bệnh nhân trên 50 tuổi được áp dụng thay khớp bị thoái hóa bằng bộ phận nhân tạo từ kim loại hoặc nhựa. Hầu hết các khớp nhân tạo sẽ có tuổi thọ trên 20 năm.
7. Các phương pháp không dùng thuốc khác
Ngày nay, có nhiều phương pháp điều trị cho vấn đề khớp gối mà không sử dụng thuốc, bao gồm châm cứu, điện châm, thủy châm và cấy chỉ.
VI. CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA
• Chế độ ăn uống: Nên bao gồm các loại cá từ nước lạnh, cùng với các thực phẩm giàu axit béo omega-3 - một chất chống viêm mạnh mẽ. Nên thêm vào khẩu phần ăn hàng ngày các loại xương ống, sườn bò, sườn bê, cũng như thịt heo, thịt gia cầm, tôm và cua để bổ sung protein và dưỡng chất cần thiết.
• Chế độ vận động và sinh hoạt: Lập kế hoạch tập thể dục đều đặn, 30 phút mỗi ngày trong ít nhất 5 ngày mỗi tuần, tránh làm việc vận động quá mức sức.
• Đảm bảo cân nặng trong khoảng hợp lý (BMI < 23).
• Kiểm soát mức glucose trong máu ổn định, vì nếu lượng glucose cao có thể tác động đến cấu trúc và chức năng của sụn, tăng nguy cơ viêm và mất sụn.
• Tránh mang vác vật nặng, thực hiện đúng kỹ thuật khi tham gia thể thao, chọn giày phù hợp và sử dụng đồ bảo hộ khi tập luyện.
• Giải lao sau 1 đến 2 giờ làm việc và sau 20 phút nên đổi tư thế tránh mỏi cơ và khớp.
• Vào buổi sáng và chiều nên xoa bóp khớp để cơ bắp thư giãn và máu được lưu thông.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.
👉 Hãy đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời! Chăm sóc sức khỏe là bảo vệ chính mình và cộng đồng!
💪 Phòng khám đa khoa Anh Dũng là địa điểm uy tín trong thăm khám và điều trị bệnh.
#Bệnhlýthoáihoákhớpgối ,#đakhoaanhdũng